1- تاریخ وجغرافیا وموقعیت سریش

سریش وموقعیت طبیعی آن: سریش«روستایی ازبخش روداب، درجنوب سبزوار؛ کوه میش وجود دارد»(بیهقی، 1370: 67). و« بلند ترین ارتفاع این منطقه کوه شاهزاده ابوالقاسم با ارتفاع2812متر می‌باشد. آب وهوای بری نیمه خشک، سرد تا گرم است.» (سازمان جغرافیایی کشور، 7:1355) که جزء دهستان خواشد(این دهستان به مرکزیت روستای بجدن خواشید)از بخش روداب شهرستان سبزوار، در59کیلومتری جنوب غربی سبزوار ودارای 20 روستا می‌باشد.:«آریان، اردیز، استاج، بجدن خواشید، برگو، بلوچ خانه، بنقن، بونش، بهارستان، خوشمردان، خیرآباد، درقدم، سریش، کلاوشک، گرزگ، گرمک، گفت، لارهنگ، محمدآباد، مظفرآباد».ر.ک«فرهنگ جغرافیایی ایران، 1355، جلد9»

جمعیت روستا براساس سرشماری نفوس و مسکن1385، 75خانوارکه جمعیت مرد: 69 نفر و جمعیت زن: 92 نفر و کل جمعیت ساکن در حال حاضر161نفر(آمارخانه بهداشت سریش).دارای آب لوله کشی1388وبرق1377فاصله تا آسفالت2کیلومتراست.

موقعیت سریش: روستایی کوهپایه‌ای که اطراف آن را کوه های کم ارتفاع محاصره کرده اند و شغل اکثر آنان کشاورزی و دامداری است. که دارای15رشته قنات و یک رودخانه و4گله دام بزرگ و محصولات پالیزی وسردرختی که به فروش می‌رسانند: گردو، بادام، زعفران، زرشک، تخمه هندوانه و محصولات لبنی و دامی و فرش دستباف و تنوع محصولات باغی حکایت ازباغ‌های سرسبز که با قهر خدا رو به زوال شدند مانند: کشمش آباد.

حیات وحش: کل و بز، روباه، گرگ، تیشی، بزمچه و پرندگان: کبک، تیهو، سیاه سینه و....

پوشش گیاهی: بنه، گون، درمنه، کلاه میرحسن، گز، کلپوره، کما، ژاژ، کاسنی، کاکوتی، زرک، بارهنگ، آویشن و سریش و....

2-2 - سریش وگویش آن در یک نگاه

نخستین مطلبی که به نظر می‌آید سریش چیست؟

سریش، نام گیاهی است از خانواده «سوسن» که ساقه، کوتاه و برگ‌های بلند و گوشدار دارد. گل‌های آن خوشه‌ای است. ریشه و قسمت‌های پایین برگ و ساقه آن زرد رنگ است. از برگ‌های آن در پختن نوعی نان و درست کردن بورانی مخصوص استفاده می‌کنند ،چسب مخصوصی که از ریشه گیاهی به همین نام به دست می‌آید. که در لهجه روستا «شِلوکelluk š » می‌گویند. اما در واقعیت روستای «بِن گوbeŋgo=بنقن» زیست گاه سریش می‌باشد.

روستای سریش با قدمت400ساله از چند کلاته متفرقه که معمولاً محل کار و زندگی آن ها مثل:« کلات، پِندر، اسیدر، شریاخ، دریسول» تشکیل شده که براثرهجوم اقوام وحشی وگریزازبلایا ومخصوصاً دزدان و راهزنان به فکر تشکیل روستا افتادند و پایه «سیریش siriš »را با برج و بارو  ریختند. وگویا بر وزن روستای پایین دست «بونِش؛ بینیش biniš » که در تاریخ بیهق نشانش پابرجاست. (تاریخ بیهق، بی تا: 330)   اگر«سیریش» نشانی داشت همان شادیاخ« شریاخ» خراب است. جالب است که شادیاخی‌ها فامیلیشان« طاهری» است. از لحاظ ریشه شناسی از مصدر سرشتن  که از کلمات اصیل زبان باستان می باشد. (راهنمای ریشه فعل، 1342: 38)

مردمان سریش که به گویش سریش صحبت می‌کنند. واین گویش گر چه در اصول مشترک است ودر جزئیات فرق دارد که ادامه، زبان فارسی باستان و پهلوی می باشد. ریشه در فارسی باستان و پهلوی دارند که در طول زمان دچاراندکی تغییر شده اند و هم اکنون این واژه‌ها با همان مفهوم اولیه در این گویش کاربرد دارند، امید است بتوان با گردآوری این واژه نامه وجه اشتراک بیشتری بدست آورد.

تا جایی که حقیر آگاهی داشتم، از فرهنگ جغرافیایی ایران و فرهنگ آبادی های ایران، «سریش آباد» دیگری در استان کردستان هم وجود دارد که بحث زبان و اشتراکات فرهنگی خود موضوع تحقیقی جداگانه است